Hiện nay, vấn đề về xâm phạm nhãn hiệu diễn ra rất phức tạp, khó xác định hành vi xâm phạm, đặc biệt trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ. Đăng ký nhãn hiệu chỉ là bước đầu trong quá trình bảo vệ tài sản sở hữu trí tuệ cho cá nhân, doanh nghiệp, quan trọng hơn hết là giám sát và xử lý xâm phạm nhãn hiệu kịp thời. Vậy làm thế nào để nhận diện một hành vi có dấu hiệu xâm phạm? Chủ sở hữu nhãn hiệu cần thực hiện những biện pháp gì để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ hợp pháp của mình?

1. Nhận diện hành vi xâm phạm nhãn hiệu

Theo quy định tại Điều 129.1 Luật Sở hữu trí tuệ, hành vi xâm phạm nhãn hiệu là việc sử dụng những dấu hiệu trùng/tương tự gây nhầm lẫn với nhãn hiệu đã được bảo hộ mà không có sự cho phép của chủ sở hữu, cụ thể trong các trường hợp sau:

• Sử dụng dấu hiệu trùng với nhãn hiệu để sử dụng cho hàng hóa/dịch vụ trùng khớp với danh mục hàng hoá/dịch vụ kèm theo nhãn hiệu.
• Sử dụng dấu hiệu trùng với nhãn hiệu để sử dụng cho hàng hóa/dịch vụ tương tự hoặc liên quan với danh mục hàng hoá/dịch vụ kèm theo nhãn hiệu, có nguy cơ gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng. 
• Sử dụng dấu hiệu tương tự cho hàng hóa/dịch vụ trùng, tương tự hoặc liên quan với danh mục hàng hoá/dịch vụ kèm theo nhãn hiệu, dễ khiến người tiêu dùng nhầm lẫn về nguồn gốc sản phẩm/dịch vụ.
• Lợi dụng danh tiếng của nhãn hiệu nổi tiếng bằng cách dùng dấu hiệu trùng hoặc tương tự, kể cả trong lĩnh vực không liên quan, nếu có thể làm người tiêu dùng lầm tưởng về mối quan hệ với thương hiệu gốc.

Việc sử dụng bất kỳ dấu hiệu nào thuộc một trong những trường hợp nêu trên sẽ bị xác định là hành vi xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu, tương ứng với đó là những chế tài xử phạt theo quy định pháp luật, có thể là về dân sự, hành chính, hình sự.

Ngoài ra, đối với nhãn hiệu nổi tiếng, ngay cả khi danh mục hàng hoá, dịch vụ không trùng, tương tự, không liên quan tới hàng hóa, dịch vụ mang nhãn hiệu nổi tiếng, nhưng vẫn có khả năng bị xem là xâm phạm nếu có khả năng gây nhầm lẫn cho người tiêu dùng về nguồn gốc hàng hóa, dịch vụ hoặc gây ấn tượng sai lệch về mối quan hệ giữa người sản xuất, kinh doanh sản phẩm, dịch vụ đó với chủ sở hữu nhãn hiệu nổi tiếng.

2. Cách bảo vệ quyền lợi cho chủ sở hữu nhãn hiệu

Trước khi đi vào các cách bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ khi bị xâm phạm, chủ sở hữu nhãn hiệu cần phải hiểu rằng bản thân có quyền gì trong trường hợp này:

(1) Quyền ngăn cấm người khác sử dụng nhãn hiệu – được quy định cụ thể tại Điều 123.1.b Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022

(2) Quyền tự bảo vệ - được quy định cụ thể tại Điều 198.1 Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sửa đổi bổ sung năm 2009, 2019, 2022, bao gồm: 

• Áp dụng biện pháp công nghệ bảo vệ quyền, đưa thông tin quản lý quyền, áp dụng các biện pháp công nghệ nhằm ngăn ngừa hành vi xâm phạm quyền.
• Yêu cầu bên xâm phạm chấm dứt hành vi xâm phạm, gỡ bỏ, xoá nội dung vi phạm trên môi trường mạng, xin lỗi cải chính công khai và bồi thường thiệt hại.
• Yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu.
• Khởi kiện ra toà án hoặc trọng tài để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Tương ứng với những quyền trên, chủ sở hữu nhãn hiệu nên thực hiện nhanh chóng các biện pháp sau để bảo vệ quyền sở hữu công nghiệp đối với nhãn hiệu:

• Ngay lập tức thu thập bằng chứng vi phạm bao gồm nhưng không giới hạn: quay chụp hiện trạng hàng hoá/dịch vụ, thu thập hoá đơn,…
• Cảnh báo bên vi phạm bằng cách gửi thư khuyến cáo yêu cầu chấm dứt hành vi xâm phạm.
• Báo cáo trên sàn thương mại điện tử về các hành vi xâm phạm và yêu cầu nền tảng gỡ bỏ dấu hiệu xâm phạm.
• Yêu cầu cơ quan có thẩm quyền xử lý hành vi xâm phạm nhãn hiệu (khi đã có đầy đủ bằng chứng chứng minh xâm phạm).
• Thực hiện thủ tục phản đối đơn đăng ký nhãn hiệu hoặc cho ý kiến của bên thứ ba đối với các dấu hiệu xâm phạm đang trong quá trình xác lập quyền tại Cục Sở hữu trí tuệ.
• Khiếu nại hoặc khởi kiện theo thủ tục hành chính yêu cầu huỷ bỏ hiệu lực đối với nhãn hiệu xâm phạm đã được cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu.
• Khởi kiện ra toà án hoặc trọng tài thương mại để xử lý bằng hình thức dân sự.

Như vậy, việc đăng ký xác lập quyền đối với nhãn hiệu mới chỉ là bước đầu trong quá trình bảo vệ tài sản sở hữu trí tuệ hợp pháp cho các cá nhân/doanh nghiệp. Khi phát hiện các hành vi nghi ngờ là xâm phạm quyền, chủ sở hữu nhãn hiệu cần phải có một chiến lược pháp lý bài bản, song song với đó là phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng và các nền tảng thương mại điện tử để bảo vệ nhãn hiệu khỏi những hệ quả ảnh hưởng đến doanh thu, uy tín của thương hiệu.

Thực hiện: Đình Dung - Chuyên viên Nhãn hiệu & Bản quyền tại Asoka Law & Partners