Trong thực tiễn xử lý xâm phạm, việc xác định một dấu hiệu nghi ngờ là xâm phạm nhãn hiệu không hề đơn giản. Những dấu hiệu trùng có thể được nhận diện một cách dễ dàng, nhưng đối với những dấu hiệu tương tự có thể cần đến những phân tích và đánh giá chuyên môn từ giám định viên về sở hữu công nghiệp.

Theo quy định tại Điều 77.2, 77.3 Nghị định 65/2023/NĐ-CP, để xem xét yếu tố xâm phạm quyền đối với nhãn hiệu cần phải căn cứ vào phạm vi bảo hộ của nhãn hiệu bao gồm mẫu nhãn hiệu và danh mục hàng hoá/dịch vụ đăng ký kèm theo.

Theo đó, khi đánh giá hai dấu hiệu có tương tự gây nhầm lẫn với nhau hay không, sẽ cần thực hiện theo hai bước so sánh như sau:

1. So sánh về sản phẩm/dịch vụ

Cần xác định sản phẩm/dịch vụ gắn với dấu hiệu có trùng/tương tự với các sản phẩm/dịch vụ được đăng ký kèm theo nhãn hiệu hay không? Các tiêu chí có thể được xem xét như:

• Bản chất của sản/dịch vụ: Xét đến đặc điểm, cấu tạo, thành phần, phương thức sản xuất,… Ví dụ: hình thức kinh doanh nhượng quyền và tư vấn kinh doanh có thể bị coi là tương tự vì đều cung cấp giải pháp và định hình phương hướng kinh doanh.
• Chức năng, công dụng: Xét đến sản phẩm/dịch vụ có cùng đáp ứng một nhu cầu không. Ví dụ: sản phẩm sữa hạt dinh dưỡng có thể bị coi là tương tự với sản phẩm sữa bột trẻ em, vì cả hai đều là sản phẩm sữa dùng để uống dù thành phần, cấu tạo, hình thức thể hiện khác nhau.
• Kênh tiêu thụ: Xét xem sản phẩm/dịch vụ được bán ở đâu và hướng đến ai. Ví dụ: một thương hiệu đồng hồ xa xỉ bán tại boutique cao cấp có thể ít bị nhầm lẫn với một thương hiệu đồng hồ phổ thông bày bán tại siêu thị, nhưng nếu cả hai cùng xuất hiện trên các nền tảng thương mại điện tử, ranh giới có thể trở nên mờ nhạt hơn.

2. So sánh dấu hiệu và nhãn hiệu

Dấu hiệu và nhãn hiệu được coi là tương tự đến mức gây nhầm lẫn với nhau khi có một số thành phần hoàn toàn trùng nhau hoặc tương tự đến mức không dễ dàng phân biệt với nhau về một số tiêu chí:

• Cấu tạo: Xét đến cấu trúc tổng thể của dấu hiệu/nhãn hiệu như các thành phần chữ, hình được sắp xếp, kết hợp với nhau như thế nào. Yếu tố về cấu tạo của nhãn hiệu sẽ tác động đến ấn tượng về mặt thị giác của người tiêu dùng. Ví dụ: Dấu hiệu và nhãn hiệu chỉ bao gồm phần hình/phần chữ; hoặc đều gồm phần hình và phần chữ lồng ghép vào nhau; hoặc đều có phần hình con vật nổi bật bao trùm lên các chi tiết,…
• Cách trình bày và màu sắc: Xét đến hình thức thể hiện của nhãn hiệu, bao gồm hình ảnh, đường nét, màu sắc cụ thể có trong nhãn hiệu. Các yếu tố này sẽ tác động đến ấn tượng về mặt thị giác của người tiêu dùng. Ví dụ: Dấu hiệu và Nhãn hiệu đều có hình bông hoa, chiếc lá, dòng chữ viết tay, có cách sắp xếp giống nhau, tuy màu sắc khác nhau nhưng đường nét giống nhau.
• Cách phát âm/phiên âm: Xét đến cách phát âm/phiên âm trong tiếng Việt hoặc tiếng Anh (ngôn ngữ thông dụng với người Việt) của phần chữ trong nhãn hiệu. Yếu tố này tác động đến ấn tượng về mặt thính giác của người tiêu dùng. Ví dụ: Dấu hiệu “ASOCA” và Nhãn hiệu “ASOKA” khác nhau 1 chữ cái, tuy nhiên đều có cách phát âm trong tiếng Việt giống nhau.
• Ý nghĩa: Xét đến ý nghĩa trong tiếng Việt của phần chữ trong nhãn hiệu. Yếu tố này sẽ tác động đến đến nhận thức và liên tưởng của người tiêu dùng. Ví dụ: Dấu hiệu và Nhãn hiệu được viết bằng hai ngôn ngữ khác nhau (Tiếng Việt/Tiếng Anh) nhưng cùng chung ý nghĩa (lưu ý: ngôn ngữ sử dụng khi so sánh phải là ngôn ngữ thông dụng, dễ hiểu đối với người Việt).

Lưu ý: Các ví dụ nêu trên chỉ mang tính chất minh hoạ, việc so sánh các dấu hiệu sẽ khác nhau trong từng trường hợp cụ thể.

Như vậy, mặc dù pháp luật Việt Nam đã đưa ra các tiêu chí đánh giá tương đối cụ thể để xác định đâu là một dấu hiệu xâm phạm nhãn hiệu. Tuy nhiên, việc đánh giá xâm phạm trên thực tế cần chuyên môn cao, các cơ quan nhà nước khi xử lý xâm phạm hoặc toà án khi xét xử vụ án về xâm phạm nhãn hiệu cũng cần phải nhờ đến ý kiến đánh giá của giám định viên để giải quyết xâm phạm. 

Tương tự, đối với quá trình thẩm định đơn đăng ký nhãn hiệu để được chấp thuận bảo hộ, nếu trường hợp nhãn hiệu yêu cầu bảo hộ tương tự gây nhầm lẫn và có nguy cơ xâm phạm quyền của nhãn hiệu đã được bảo hộ trước đó, Cục Sở hữu trí tuệ cũng phải thực hiện hai bước so sánh tương tự như trên để đánh giá, quy định cụ thể tại Thông tư 23/2023/TT-BKHCN.

Thực hiện: Đình Dung - Chuyên viên Nhãn hiệu & Bản quyền tại Asoka Law & Partners